Reis naar het noorden van Ghana

Hallo allemaal,

En zo zijn we weer twee weken verder en staat er dus een nieuw verhaal op stapel. Zoals de vorige keer beloofd veel anekdotes en foto’s van het noorden van Ghana. Ik zal me in dit verslag beperken tot die reis en de verhalen over mijn werk in Kumasi aan het eind van komende week op de site zetten. Maar toch ben ik bang dat het een lang verhaal wordt, dus succes met lezen!
------------------------------------
Reis naar Mole National Park was super! De dieren, de omgeving, de reisgenoten en de sfeer waren helemaal geweldig. Naar het uiterste puntje van noord Ghana geweest en op de foto gegaan met een fotogenieke krokodil. Twee dagen lang rondom Tamale follow ups gedaan bij kinderen die we eerder naar hun ouderlijks huis hadden terug gebracht. Een meisje van negn jaar terug gebracht naar haar ouders nadat ze via vijf verschillende vrouwen op straat beland was in Kumasi om daar te werken.
------------------------------------

Om de autisten onder ons niet te zeer op stang te jagen zal ik net als de vorige keer maar beginnen met het voetbal nieuws. Ik heb van de laatste twee weken genoten. Nederland heeft nog steeds geen wedstrijd verloren; niet meer sinds september 2008, dat zijn 26 wedstrijden waarbij Dirk Kuijt in alle wedstrijden heeft gespeeld. Dit voor de weetjes fanaten zoals ik, altijd handig bij Triviant! Uiteraard was het doorgaan van Ghana als enig Afrikaans land al helemaal super, maar het behalen van de kwartfinale was echt helemaal top. Ik heb die wedstrijd gekeken in Kumasi in Vienna City met meer dan 100 man. Toen Ghana de 1-0 scoorde vlak voor rust brak er totale (achteraf misplaatste) euforie uit. De eerste helft werd gevierd als of de wedstrijd al binnen was, er werd zelfs al vuurwerk afgestoken. Na de tweede helft was dat al iets minder enthousiast en na de strafschoppen serie was de stemming zoals te verwachten viel ver beneden het vriespunt en dat wil wat zeggen voor een land rond de evenaar ;-). Ik zelf was ook oprecht teleurgesteld want een halve finale Nederland- Ghana in Ghana als Nederlander is een “once in a lifetime” ervaring. Het enige echt vreemde was dat iedereen vrijwel meteen weer over ging tot de orde van de dag. Toen ik thuis kwam had niemand het er echt over en ook de volgende dag hoorde ik er niemand over praten of teleurgesteld reageren. Het was voorbij, dus hup, weer aan het werk. Alle vlaggen waren meteen weg en als je als toerist die dag aangekomen was zou je niet eens geweten hebben dat Ghana zoooo dichtbij de halve finale was en dat het land een dag ervoor op zijn kop stond na de eerste helft. Het is natuurlijk ook maar een spelletje, maar wel een dat ik deze keer eindelijk eens wil winnen!!! Ik zeg: “als verjaardags cadeautje voor mijn broertje op 11 juli de droomfinale Nederland Duitsland met als uitslag 2-1!”.

Reizen is wat ik een week lang gedaan heb in het noorden van Ghana. Donderdag 17 juni vertrokken naar Tamale samen met Godfred, een Ghanese broer van mij. Het is wel grappig dat je als westerling al heel snel meer van het land gezien hebt dan de Ghanezen zelf. Ze hebben gewoonweg geen geld om te reizen en in “dure” guesthouses te overnachten of entree gelden te betalen. Godfred was zelf ook nog nooit in het noorden geweest dus ook voor hem een goede kans om een andere kant van Ghana te leren kennen. Uiteraard was de bus vertraagd en bij het instappen kwamen we een Nederlands stel tegen (Jos en Kiek) die ook naar Tamale reisden en de dag erna ook door zouden reizen naar Mole National Park. In de bus zijn we aan de praat gekomen en besloten samen een guesthouse te zoeken en morgen dezelfde route naar Mole te nemen. Omdat ene ander familielid van ons in Tamale studeerd stond hij ons al op te wachten en begeleide ons naar het guesthouse het dichste in de buurt van het busstation. We zouden de bus van 09.00 uur de volgende morgen nemen naar Damango en vandaar een gezamenlijke taxi naar Mole. Omdat er voor deze bus geen kaartjes te reserveren waren moesten we er al om 07.00 uur zijn. Die ochtend samen met Jos en Kiek een heerlijk ontbijtje gehad van water, brood, bananen en mango. Uiteraard had deze bus ook weer vertraging en uiteindelijk zijn we rond een uur of elf vertrokken naar Damango. De paar uur op het busstation waren eigenlijk redelijk snel voorbij omdat er meer dan genoeg te zien en te bekijken valt. Bussen komen af en aan en wringen zich tussen de straatverkopers, kraampjes en bepakten reizigers. In de middag aangekomen bij Mole Hotel en daar ingechecked in de familie kamer samen met Jos en Kiek, dat was de goedkoopste en meest gezellige oplossing. Mole hotel is een ontzettend mooie plek met een een geweldig uitzicht op het park en een grote waterpoel waar de olifanten, antilopes en krokodillen regelmatig komen om te drinken, zwemmen of te eten. Op het hotel terrein zie je wilde zwijnen en bavianen die helemaal gewend zijn aan de mensen. Omdat het eerst volgende dorp een kleine 5 kilometer verderop ligt lijkt het net een kleine gemeenschap. Iedereen gaat ’s ochtends op safari met de jeep of lopen en zit in de middag aan het zwembad of bij het uitzicht punt. Hierdoor is het heel makkelijk contact leggen met de andere gasten en ontmoet je veel verschillende mensen. Uiteraard dacht iedereen in het begin dat Jos, Kiek, Godfred en ik een gezin waren omdat we gezamenlijk in de familiekamer sliepen en op safari gingen en er zo’n groot leeftijdsverschil tussen ons zat. Maar dat is nu net wat reizen zo ontzettend leuk maakt, je ontmoet mensen in een bus en voordat je het weet trek je samen op en slaapt, eet en drink je samen! De safari was helemaal top. Al na een kwartier kwamen we een groep van vier olifanten tegen bij de paar huizen rond het hotel. De mensen van de jeep safari waren al een stuk verder en moesten omkeren om ze te bekijken maar wij liepen gewoon recht in hun slurven. Letterlijk op steenworp afstand (15 meter) zie je die grote beesten dan voor je. Later zijn we er ook nog twee tegen gekomen in het park zelf en bleek dat er eentje het hotel terrein opgelopen was om daar eens rond te neuzen. Ik had natuurlijk al olifanten in Thailand gezien en er op gereden maar in het “echie” zijn ze toch wat mooier ;-). Tijdens het wandelen zijn we nog drie verschillende soorten antilopes tegen gekomen en hebben we een paar krokodillen gezien in de waterpoel. De antilopes zijn prachtig maar ook heel schuw en daardoor lastig op de foto te krijgen maar het is me op één foto een beetje gelukt. Uiteraard zijn we ook de bavianen en wilde zwijnen tegengekomen, net als verschillende kleinere apen. En dat allemaal in slechts drie uurtjes! Oké, het is geen safari waar je de “big five” ziet zoals in Zuid Afrika of Kenia, maar voor een beginnende Afrika ganger helemaal niet slecht vind ik zelf, haha.
‘s Middags heerlijk aan en in het zwembad gezeten en de wedstrijden van Nederland en Ghana gekeken onder het genot van een drankje en een heerlijk zonnetje. Tussendoor lekker kletsen met de andere gasten over reizen in Ghana en vrijwilligers werk. Al met al een van mijn beste dagen in Ghana. De volgende ochtend vertrok de bus naar Tamale alweer om 04.00 in de ochtend. Nu weet ik dat ze in Ghana gewend zijn om vroeg op te staan, maar ik blijf erbij dat 04.00 uur nacht is en géén ochtend!! Deze bus vertrok ook nog eens op tijd wisten we dus de wekker ging om kwart over drie. Toen de bus na een half uur in Damango aankwam was het even totale chaos. Er waren teveel passagiers voor de bus dus drongen de mensen direct de bus in toen deze stilstond. Tassen werden door de ramen aangegeven om plaatsen vrij te houden en de chaufeur had geen idee wie nu al betaald en wie niet. Na 10 minuten moest iedereen zonder kaartje dan ook weer naar buiten en werd iedereen netjes door de voor ingang naar binnen gelaten na het betalen van een kaartje. Al met al duurde dat een uurtje met veel geduw, getrek, geschreeuw en gepraat. Dus lieve mensen, vanaf nu niet meer zo zeuren als de bus 3 minuten te laat is en de persoon voor je met groot geld betaald en je nog een hele minuut extra moet wachten voordat je naar binnen mag. Na de overnachting in Tamale hebben we afscheid genomen van Jos en Kiek en zijn we ieder ons weegs gegaan, maar niet zonder nummers uit te wisselen en te beloven dat we elkaar nog eens spreken in Nederland. Aangezien Kiek al de eerste reactie op mijn site heeft geplaatst ben ik ook zeker van plan me daar aan te houden!
Godfred en ik zijn doorgegaan naar Bolga(tanga) de meest noordelijke grote stad in Ghana. Als je zo vanuit Kumasi naar het noorden reist zie je het landschap steeds meer veranderen van een heuvelachtig regenwoud naar een vlakke savanne met veel bomen en gras. Ook de huizen (of hutjes) worden anders. In de omgeving van Kumasi zijn de huizen meer van steen en rechthoeking of vierkant. Maar hoe noordelijker je komt hoe ronder de huisjes en hoe meer er met gedroogde modder gewerkt wordt. Dit zijn dan ook de meer steriotiepe huisje zoals we die kennen uit de documentaires op TV; lemen hutjes met rieten daken. Daarnaast heb je in het uiterste noorden ook nog traditionele ronde huizen compleet van gedroogde modder, dus zonder rietten dak en met een hele kleinen deur opening waar je kruipend naar binnen moet. Uit vroegere tijden was dit handig tegen de wilde beesten en later tegen de slavenhandelaren die niet makkelijk binnen kwamen op die manier. Vanuit Bolga zijn we naar het kleinen dorpje Tongo in de Tongo hills (duhh...) waar ook een bekende Shrine of heilige plaats is. Het dorpje is een zogenaamd Eco tourism project en dat betekent dat al het geld dat er verdient wordt door middel van toerisme direct naar de gemeenschap gaat. Het dorpje is nog echt authentiek en ligt in een prachtige omgeving met verschillende grotten (stel je er niet teveel van voor, maar toch), een “paleis” van de lokale chief en natuurlijk de heilige plaats. Zo is er een grot of eigenlijk een overhangende rots waar tot in de jaren zestig les werd gegeven. Op een glad stuk rots was met witte verf een schoolbord gemaakt waarop de leerlingen konden schrijven. Het paleis is een labirint van zo’n 60-70 ronde huisjes die allemaal aan elkaar geschakkeld zijn met kleine binnenplaatsjes. Ieder binnenplaatsje heeft weer een eigen kleine shrine waar de voorouders worden geeerd en offers worden gebracht. In de hoogtij dagen leefden er zo’n 300 mensen in het “paleis”. De grote heilige plaats zelf is niet meer dan een kleine grot en niet heel spectaculair, maar de verhalen en gebruiken er omheen zijn zeer de moeite waard. Zo mag je er alleen maar binnen onder begeleiding van een lokale priester en met ontbloot bovenlijf, onderbenen en voeten. Dit geldt voor zowel mannen als vrouwen dus wel handig om van te voren te weten. Als bezoeker mag je “gewoon” naar binnen maar als je om raad komt dan dien je het laatste stuk achterwaarts te lopen. Onder de rots ligt een berg met veren en haren van de geofferde dieren en diverse gebroken kruiken en kallabassen. Helemaal in de hoek staan tientallen pijl en bogen tegen de rots. Iedere nieuwe priester brengt een pijl en boog mee als geschenk aan de geest en in de loop der jaren (eeuwen?) zijn er dat aardig wat geworden. We mochten vragen stellen aan de priester en zodoende kwam ik er achter dat hoewel de geest niemand kan doden hij wel iemand voors of tegenspoed kan bezorgen. Je kunt voor bijna alles bij de shrine terecht, van huwelijksproblemen tot kinderloosheid en van opvoedkundig advies tot de genezing van allerlei ziektes. Hoewel alles nog steeds heel traditioneel is gaf de priester eerlijk toe dat de shrine niet alles kon genezen. Wanneer iemand echt ziek was diende hij of zij wel degelijk naar het ziekenhuis te gaan, een geest kon immers geen operatie uitvoeren. Uiteraard kon het nooit kwaad om toch ook even de geest voor extra genezende kracht te vragen. Aangezien voor niks alleen de zon op gaat moet er voor deze adviezen ook betaald worden in de vorm van offers. De offers verschillen van een Guinea Powl (soort kalkoek/kip) tot een rund of ezel. Aangezien de mensen hier arm zijn en niks verspillen worden alleen de veren, haren en het bloed geofferd en mag het vlees meestal gewoon mee naar huis worden genomen. Omdat Tongo in de heuvels licht heb je er ook een prachtig uitzicht over de vlaktes rondom Bolga en op cultureelvlak was dit zeker het hoogtepunt van mijn reis zover.
Diezelfde dag zijn we ook nog doorgereden naar Paga aan de grens met Burkino Faso. Het plaatstje is bekend om zijn heilige krokodillen die na het overlijden allemaal een begrafenis krijgen. Voor mij was het in ieder geval niet meer dan een toeristisch gat waar je voor veel geld op de foto mag met een krokodil en je een paar foto’s van het plaatselijke paleis mag maken maar voor de rest geen uitleg krijgt en als klapvee behandeld wordt. Wat mij betreft een totale afknapper, al is de foto met krokodil natuurlijk wel leuk.

Vanuit Bolga weer terug gereist naar Tamale en daar afscheid genomen van Godfred, maar uiteraard niet voordat we Ghana zich hadden zien kwalificeren voor de achtste finales. Ondanks het verlies tegen Duitsland was het feest en reden ze als gekken door de straten op scooters, fietsen en heel veel auto’s. Altijd na zo’n overwinning vallen er weer een paar extra doden in het verkeer, maar dat schijnt de meesten toch niet echt te weerhouden om de straat op te gaan. Ik zelf heb van een veilig afstandje zitten kijken. Godfred is terug gegaan naar Kumasi en ik ben blijven wachten op mijn collega’s om twee dagen lang rondom Tamale follow ups te doen bij de kinderen die daar nu weer bij hun ouders wonen en in de leer zijn bij een naaister. De eerste dag hebben we het huis van Ibrahim (collega) bezocht en daar een klein meisje genaamd Rafi achter gelaten met haar tante. Haar zouden we de volgende dag naar een afgelegen dorp terugbrengen namelijk. De eerste dag hebben we vier meiden opgezocht die we een paar maanden daarvoor naar Tamale terug gebracht hadden. Alle vier wonen ze nu weer bij hun familie en zijn ze in de leer bij verschillende naaisters. Hoewel het met alle vier redelijk goed gaat zie je wel weer direct de reden waarom ze naar Kumasi gekomen zijn. De ouders zijn arm en kunnen voor niet meer dan één maaltijd per dag zorgen. Dit is de avondmaaltijd. Aangezien de meiden overdag leren kunnen ze niet werken om een paar pessoa extra te verdienen en zo een luch betalen en leiden ze tot de avond honger. Het enige voordeel is dat ze nu in ieder geval iets leren en weer de veiligheid en geborgenheid van een huis en familie hebben. In Kumasi worden deze meiden regelmatig beroofd en verkracht en hebben ze geen dak boven hun hoofd en is er niemand die zich over hen bekommerd als ze ziek zijn. Uiteraard geven we ze vanuit het project wat geld en krijgen ze van mij ook nog wat extra’s, maar dat is niet genoeg om tot de volgende follow up van te eten. Zo was er een meisje die al twee weken niet meer ging werken omdat ze 20 cedi (17 euro) moest betalen aan haar bazin omdat er stoffen gestolen waren. Iedere leerling moest dit betalen om de schade te dekken, maar haar grootmoeder bij wie ze woont kon dit niet betalen. Die boete hebben wij voor haar betaald, maar als we niet waren langs gekomen was ze niet terug gegaan naar haar werk en waarschijnlijk na een tijdje weer weggelopen naar Kumasi of Accra. Na een jaar in opleiding kunnen de meiden in de avonduren in ieder geval al zelf kleine naaiwerkzaamheden uitvoeren en zo genoeg verdienen voor een lunch. Na de opleiding moeten ze in principe in staat zijn om in hun eigen levensonderhoud en dat van een klein gezin te voorzien. Het is allemaal niet ideaal en zeker niet perfect maar we doen tenminste iets, is wat ik me zelf steeds voorhoud. Natuurlijk zijn er ook succes verhalen :). Zo is er een meisje in Bolga die we vier jaar geleden daarheen hebben gebracht en die nu haar eigen attelier heeft waar ze op dit moment 8 meiden traint! Ze heeft aangegeven dat als wij straatkinderen in Kumasi vinden die uit haar buurt komen zij in principe bereid is ze te trainen. Op zo’n moment zie je wat de kracht van educatie en opleiding is. Het is niet een simpele optelsom van de personen die je helpt, maar het werkt exponentieel. Je traint er 1, die er dan weer 8 traint, die op hun beurt weer ieder 8 kunnen trainen enz. enz. Toen we dit verhaal op kantoor vertelde merkte je dat iedereen daar een kick van krijgt en dat succes vieren net zo belangrijk is als verbeteringen doorvoeren.

Het negen jarig meisje dat we terug gebracht hebben is een verhaal apart en geeft ook een cultuurprobleem aan waar we tegenaan lopen. In het noorden is het gebruikelijk dat een kind door haar vader wordt weggeven aan een tante als deze behoefte heeft aan een extra hulp in het huis en het kind beter kan onderhouden. Het kind wordt dan een kind van de tante en de vader hoort er vaak jaren niks meer van omdat ze in een ander dorp woont en er niet gereisd wordt. Hoewel er natuurlijk uitzonderingen zijn komt het heel vaak voor dat deze kinderen alle vieze klusjes mogen opknappen, niet naar school gaan en als tweederangs kinderen behandeld worden. Omdat er vaak geen contact meer is tussen het kind en de directe familie en omdat het kind soms niet eens weet dat ze niet bij haar echte ouders woont zijn deze kinderen overgeleverd aan de grillen van het gastgezin. Het meisje dat wij terug brachten naar haar ouderlijk huis is uiteindelijk via haar tante doorgegeven aan haar dochter, die haar op haar beurt weer heeft doorgegeven aan een vrouw in Kumasi. In Kumasi is zij in een jaar tijd weer doorgegeven aan twee andere vrouwen voordat wij haar vonden op straat als Kayayo. We hebben Rafi terug gebracht naar haar vader die niet eens wist dat zijn dochter niet meer bij de tante woonden maar op straat leefde met een vreemde vrouw in Kumasi. Navraag leerde dat de broers en zussen van Rafi dit wel wisten maar het niet aan de vader durfden te vertellen. Ze waren bang dat hij boos zou worden. Sorry maar van zo’n cultuur begrijp ik dus helemaal niks, dat kind is je zusje en pas negen jaar, dan doe of zeg je toch iets om haar terug te krijgen! Na een gesprek met de vader waarbij het halve dorp kwam kijken heeft de vader ons belooft het kind weer op te nemen in de familie en naar school te sturen. We hebben haar diezelfde dag nog geregistreerd in de school en het schoolhoofd gaf aan extra aandacht aan haar te besteden en met de vader te gaan praten. Hij was oprecht geschokt door het feit dat een meisje van toendertijd 8 jaar naar Kumasi werd gestuurd om geld te verdienen. Wat kan zo’n kind nu helemaal verdienen zei hij letterlijk. We hebben betaald voor een schooluniform en boeken e.d. en gaan over drie maanden weerkkijken hoe het met haar gaat. Met de hulp van het schoolhoofd heb ik er goede hoop op dat ze de school daar kan afmaken en van daaruit zien we wel weer verder!

Na de twee dagen follow ups ben ik terug gegaan naar Kumasi omdat ik in het weekend naar het aftuderen van de kinderen in Drobonso ben gegaan. Zo kon ik mooi kijken hoe het met Tina, Suzanna en Diana ging. Maar daarover volgende week meer! Voor nu lieve kijkbuis kinderen: oogjes dicht en snaveltjes toe!